DEHB'li Olmak Ne Demektir?

DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu), çocukluk ve ergenlik dönemlerinde sıklıkla ortaya çıkan bir nörolojik ve psikiyatrik bozukluktur. Bu bozukluğa sahip olan bireyler dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik gibi belirtilerle karakterizedir. DEHB'li bir birey olmak nasıl bir şeydir? DEHB’li olduğumuzu gösteren işaretler belirtiler nelerdir? Tanısı nasıl koyulur ve tedavisi nasıl yapılır? Sorularının cevapları yazımızda.

Yayınlanma Tarihi 10 Kasım 2023
Okunma Süresi 18 dk
Güncellenme Tarihi 10 Kasım 2023
Makaleyi Paylaş
Binlerce hekim ve milyonlarca hastanın tercihi #bulutklinik

DEHB'li Olmak Ne Demektir? DEHB İle Yaşamak Nasıldır?

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu DEHB olarak adlandırılmaktadır. Hiperaktivite; anormal, aşırı derecede hareketlilik, dürtüsellik ve dikkat dağınıklığı ile ilgili nörolojik bir rahatsızlıktır. Genellikle 6-12 yaşları arasında teşhis edilebilmektedir. Bunun öncesinde tespit etmesi pek kolay değildir. Sık görülen belirtileri ise kişilerin sosyal yaşamlarında ve sosyal ortamlarında bazı zorluklar yaşaması, isteklerini erteleyememesidir.

Kişinin sosyal yaşamında görülen diğer belirtilerden bazıları ise şu şekildedir:

  • Bireyde ani tepkiler gözlemlenebilmektedir.
  • Endişeli, sinirli ya da bir anda üzgün ruh hali yaşayabilmektedirler.
  • Hızlı konuşabilirler.
  • Dikkat süreleri ve odaklanma süreleri çok kısalabilmektedir.
  • Karşısındaki insanların iletişim sürecinde ilgisizmiş gibi görünebilirler. Sözünüzü kesebilir veya konuları atlayarak konuşabilirler.
  • Planlama konusunda günlük sıkıntılar yaşayabilirler. Bu konuda sosyal ortamlarda, derslerde maalesef sıkıntı yaşayabilmektedirler.

Kısacası her şey de aktif bir yaşam olarak ifade edilebilmektedir.

Başladığım Her İşi Yarım Bırakıyorum DEHB’li Olabilir Miyim?

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu teşhisi için tek bir belirti yeterli değildir. Bu nedenle kişinin başladığı her işi yarım bırakması da teşhis için yeterli değildir.

Bu rahatsızlığın teşhisinde sorunların sürekli ve devamlı olması, belirtilerin birden fazla olması gerekmektedir. Belirtiler genellikle 7 yaşından önce başlasa da yetişkin bireylerde de görülebilmektedir.

Sonuç olarak kişinin işleri yarım bırakması, istikrarsızlığın olması direkt dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olduğuna dair bir kanı oluşturmaz. 

DEHB’li Olduğumuzu Gösteren İşaretler Belirtiler Nelerdir? Tanısı Nasıl Koyulur Ve Tedavisi Nasıl Yapılır?

Tanı, teşhis ve tedavi için öncelikli ve önemli olan kişinin kendisinin söylediği belirtilerdir. Ailesinin, çevresinin, sosyal yaşamının söylediği belirtiler ve görülen semptomlar bu konuda çok önemlidir.

Sosyal yaşamındaki belirtilerin önemli olma nedeni çocukların tek başınayken hiçbir sıkıntı göstermemesi ancak okul gibi sosyal ortamlara girdiğinde çok fazla hareket etmesidir. Bunun yanı sıra hiçbir işi yapamama, otoriteden uzaklaşma görülen diğer belirtilerdendir.

Dikkat toplama güçlüğü, planlama güçlüğü, uyku sorunları, yerinde hareketsiz duramama görülen diğer belirtiler arasındadır.

Bu sorunlar özellikle 6 aydan uzun sürüyorsa sorunlar tespit için belirli testler vardır. Yapılan bu testler sonrasında tanı konulabilmektedir.

Tedavide kişinin istekliliği, tedaviye yatkınlığı, genetik faktörler, cinsiyet, yaş gibi faktörler önemli bir faktördür. Kişiye dikkat, kontrol, dürtü becerileri kazandırmaya çalışılır.

Tanısı Nasıl Konulur?

Her hastalık gibi DEHB tedavisinde de erken tanı çok önemlidir. Erken tanı konulduktan sonra hızlı bir şekilde tedaviye başlanması önemlidir. Tanı konulduktan sonra klinik gözlem çok önemlidir. Özel eğitim özellikle çocuklarda çok önemlidir. Özellikle rehber öğretmenle birlikte veya okuldaki öğretmenle beraber, aile eşliğinde çocuğun özel bir eğitime alınması çok önemlidir.

Kaynaştırmada özellikle devlet destekli rehabilitasyon merkezlerinde de özel bir eğitim ön plana alınabilir. Bunun yanı sıra bilişsel destekli psikoterapiler tercih edilebilir.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan kişiler için özel olarak üretilmiş materyaller, egzersizler bulunmaktadır. Psikoterapiler ile belirli testler ve egzersizler uygulanabilmektedir.

Yapılan testler ve egzersizlere kişiye;

  • Dikkat becerileri
  • Odaklanma becerileri
  • Dürtü ve kontrol becerileri

Kazandırılmaya çalışılmaktadır. Bu süreçte çevre desteği, kişinin istekliliği, tedaviye yatkınlığı, genetiği, cinsiyeti, yaşı gibi faktörler tedavi sürecini etkilemektedir.

DEHB'li Bireylerin İş Yaşamında Karşılaştığı Zorluklar Nelerdir?

Günümüzde kişilerin birbirleriyle olan paylaşımlarının artması, sosyal mecralardaki bilgilerin paylaşılması farkındalığı ve öğrenimi arttırmıştır. Bu farkındalıklar geçmiş dönemlerde yaramaz olarak nitelendirilen çocukların bir kısmında dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna sahip olabileceğini söylenebilinir. Her çocuk için bu durum söylenemese de göz önünde bulundurulması gereken bir durumdur.

Yetişkinlikte, iş hayatında değinilmesi gereken öncelikli ve en önemli şeylerden biri sosyal ilişkilerdir. Bu rahatsızlığa sahip kişiler maalesef sosyal ilişkiler kurmak ve karşıdaki insanla iletişimi sürdürmekte çok fazla zorluk yaşayabilmektedir.

Planlama yetenekleri düşük olduğu, çok dağınık oldukları için unutkanlık yaşayabilmektedirler. Bu yüzden işleri yetiştirme, gün içinde planlama yapma konusunda maalesef bazı sıkıntılar yaşayabilmektedirler. Uzun süre iş başında ya da bilgisayar başında durmak onlar için çok zor olabilir. Odaklanma süreleri çok uzun olması gereken işlerde hareketliliklerini sürdüremeyebilirler. Bu gibi nedenlerle kişinin iş yaşamı çok fazla etkilenebilmektedir.

DEHB'li Bireylerin İş Yaşamında Karşılaştığı Zorlukları Karşı Nasıl Önlem Alabilir?

Sadece iş hayatına değil de bütün hayatını DEHB'ye göre ayarlaması gerekmektedir. Bu konuda en önemli şeylerden biri kişinin enerjisini de atabileceği sporlara yönelebilirler.

Bu önerilerden bazıları şu şekildedir:

  • Egzersiz, hobi edinmek.
  • Spor yapmak.
  • Dengeli ve düzenli yemek yiyerek sağlıklı beslenmek.
  • Unutkanlık için alarm kurmak ya da not tutmak.
  • Kişilerin çalışma alanlarını düzenli tutmak. Kişiler evlerini, yatak odalarını, işe yerindeki çalışma masalarını düzenli tutarlar ise bıraktıkları şeyi bulma imkanı artar.
  • Magnezyum, B6, B12 gibi takviyeler alabilirler.
  • Sık ve kısa molalar vermeleri önemlidir. İş yerinde sık sık ama kısa molalar vermeleri önemlidir. Hava alıp gelmek, hemen yüzünü yıkamak gibi ufak molalar verebilirler. Bu sayede odaklanma sürelerini biraz daha uzatabilir.

Tedavi Süreci Nasıl İlerler? Terapi Sürecinde Neler Yaşanır? Danışanlar Bu Süreçte Nelere Dikkat Etmelidir?

Kişinin, çevresini, iletişim kurduğu insanların doğru bilgilendirilmesi gerekmektedir. Tedavinin gidişatını önemli kılan şeylerden biri aile ve çevresinin desteğidir. Kişiye karşı sabırlı ve anlayışlı olunması gerekmektedir. Duygularını bastırmadan, doğru bir şekilde ifade etmesi sağlanmalıdır.

Çocuklarda özellikle ilk olarak çocuğa, aileye, okula bilgi verilmesi gerekmektedir. Kişinin dürtü kontrolü ve davranış yönetimi üzerine odaklanılmaktadır. İletişim güçlükleri, kişinin kendisiyle alakalı iletişimi, belirli düşünceleri ve sosyal yaşantı için belirli egzersizler yapılarak ödevler verilmektedir.

Tedavi sürecinde danışanın işbirlikçi ve gönüllü olmalıdır. Görevlerini yerine getirmesi, sorumlulukların üzerinde durması, kendini buna teşvik etmesi çok önemlidir. Burada asıl sebep terapi sürecini devam ettirmektir. 

Danışan Bu Süreçte Nelere Dikkat Etmelidir?

Öncelikle çevresinin doğru bilgilendirmesi lazım. Seansları, terapileri doğru şekilde devam ettirmesi lazımdır. Verilen ödevleri kesinlikle çok iyi şekilde uygulaması gerekmektedir. Bunları hiç aksatmadan, sorumluluklarını alarak yaşamını biraz daha kullanışlı ve elverişli bir şekilde devam ettirmesi gerekmektedir.

Odaklanma sorunu yaşandığında kişi yoga, meditasyon gibi rahatlatıcı aktiviteler yapabilir. Bu durumlar kişinin enerjisini doğru şekilde yönetmesine yardım sağlar.

DEHB'li Bir Birey Nasıl Başarılı Olabilir? Nelere Dikkat Etmesi Gerekir?

Kişinin tedavi devamlılığı çok önemlidir. Kişiler, çevrelerini bu konu hakkında doğru bilgilendirmelidir. Kişinin düzenli olması, not tutması, günlük tutması gerekir.

Dengeli beslenmek bazı besinleri daha fazla tüketmek. Bunlar da çok önemlidir. Dikkat egzersizleri, yoga, nefes egzersizleri de bu süreçte çok önemlidir. Düzenli spor yapılması gerekmektedir.

Her gün belli saat aralıklarında yürüyüşler yapmak, fiziksel aktiviteyi artırınca o enerjiyi de doğru şekilde kullanmak. O aktivite enerjiyi düşürmüş oluyor. Düzenli odaklanma süresini bu yüzden biraz daha azaltmış olur.

Duygularını doğru şekilde yansıtmayı öğrenmelidir. Sanatla uğraşabilir ya da herhangi bir sporla ilgilenebilir. Çevreyle iletişim için daha fazla sosyalleşmeli, insanlarla tanışmalı, insanlara bir arada bulunmalı, en azından kendini bunun için zorlamalıdır.

Dikkat Dağınıklığı Ve Hiperaktivite Bozukluğu Hakkında Doğru Bilinen 5 Yanlış Nedir?

DEHB hakkında doğru bilinen yanlışlardan bazıları şu şekildedir:

  • DEHB’li olan çocuklar yaramazdır. Hayır, böyle bir şey söylemek doğru değildir. Çünkü bilinçli bir yaramazlık değil, nöro gelişimsel bir rahatsızlıktır. Çocuk bunu bilinçli bir şekilde yaramazlık yapmak için ya da çok fazla hareket etmek için yapmamaktadır. Bu durum içinde bulunduğu rahatsızlıktan dolayı oluşan bir rahatsızlıktır.
  • DEHB ile zekâ düzeyi arasında bir ilişki vardır. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ile zekâ düzeyi ilişkilendirilebilmektedir kanısı yanlış bir kanıdır. Bu durumun hiçbir zeka düzeyiyle alakası yoktur.
  • DEHB bulaşıcıdır. Bir hastalık gibi kişiden kişiye bulaşabilen bir durum gibi davranılabilir. Özellikle küçük çocuklarda, okul ortamında bu algı meydana gelebilmektedir. Hayır, tabi ki bu kesinlikle bulaşıcı bir rahatsızlık değildir. Özellikle çoğu zaman doğuştan gelebilen hamilelik süreçleriyle de alakalı bir rahatsızlık. Tabi ki tedavi edilebilmekte ve şikayetler iyileştirilebilmektedir.
  • Sadece çocuklarda görülen bir rahatsızlıktır. Sadece çocuklarda da görülen bir rahatsızlık değildir. Sadece küçük çocuklarda yaramazlık yaptığında görülebilecek bir şey de değildir. Ergen ve yetişkinlerde de görülebilmektedir. Ergen ve yetişkinlerde daha az olsa da görülebilmektedir. Evet yüzdesi daha az ama kesinlikle onlarda da görülebilmektedir. Her hareketli çocuk hiperaktif dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna sahip diye de bir şey yoktur.
  • DEHB, kişinin başkalarını dinlememesi anlamına gelir. Her hareketli çocuğa bir sürü aktivite var şeklinde bir etiket konulabilmektedir. Burada bazı ayrımlar mevcuttur. Genellikle küçük yaştan beri gelmekte ve sürekli olmaktadır. Konuşma halindeyken karşı tarafın dediklerini dinlemez ve umursamaz olması lazımdır. İletişim halindeyken sizinle ilgilenmiyormuş gibi davranmaktadır. Uzun süre aynı oyuncakla oynayamaz ve çabuk sıkılır. Bir oyun kurmaya çalıştığınızda hemen ortadan kaybolur, oyundan uzaklaşır. Arkadaşlarıyla uzun süreli iletişim kuramaz. Bu durumlar ayırt edici tanılardır. Bunlar belli eden ayırıcı tanılardır.

DEHB'li Kişilere Öneriler 

DEHB sorunları asla aşılamaz sorunlar değildir; kesinlikle tedavi edilebilirdir. “Bu sorunun farkında olduğumu düşünüyorum ama hiçbir şey yapamıyorum”, “Kararsızım.” diyen kişilerde depresyona eğilim de çok fazla olmaktadır. Ayrıca madde kullanımına bağımlılıklar da sıkça görülebilmektedir. Özellikle de genç yaşlarda, üzüntüler çok yoğun yaşanabilmektedir. Ancak kesinlikle bunları yaşamak zorunda değilsiniz.

Hayatınızı daha güzel, daha elverişli bir şekilde yaşayabilmek için her zaman adım atabilirsiniz. Yaşınız kaç olursa olsun, bilimsel olarak kanıtlanmış tedavi yöntemleri mevcuttur. Dilerseniz bulutklinik üzerinden online ya da yüz yüze randevu alabilirsiniz.

 

Çerez Tercihlerinizi Seçin

Sitemizde size en iyi hizmeti sunabilmek için çerez kullanılmaktadır. Detaylar için Çerezlere İlişkin Adınlatma Metni'ni inceleyebilir veya çerezleri özelleştirebilirsiniz.