Alkalen fosfataz yani ALP, karaciğer, kemik, bağırsak ve paratiroid hastalıklarının teşhisi ve tedavisinde kullanılmaktadır. Alkalen fosfataz yüksekliği ne anlama gelir? Düşüklüğü ne anlama gelmektedir? Sorularının yanıtları yazımızda.
Alkalen fosfataz, ALP olarak isimlendirilmektedir. Vücudumuzda kas-iskelet sistemiyle sindirim sisteminde yer alan çeşitli dokularda bulunan ve biyokimyasal reaksiyonların gerçekleştirilmesinden sorumlu olan enzimdir. Safra yollarına ve kemik dokusundaki dokularda bulunmaktadır. ALP enzimi, alkali hücre şartlarında fosfor elementinin metabolizmasına ilişkin birkaç fizyolojik olayın düzenlenmesinde görev almaktadır. ALP enziminin görevi bulunan dokularda çeşitli sağlık sorunları görüldüğünde hücre içeriklerinin kana karışmasından dolayı ALP seviyesinde yükselme görülür. Bundan dolayı kan testlerinde bazı hastalıkların tanısında bilgi sağlayabilmektedir.
Kan testi ise seviyesi tespit edilmektedir. Sağlıklı bir kişide alkalen fosfataz miktarı 20-140 IU/L olarak hesaplanmaktadır. 140’ın üzerindeki değerlerde ALP yüksekliğinden bahsedilmektedir. Çok nadir görülse de 20’nin altındaki değerler ALP düşüklüğüdür.
Yaşa göre ALP değerinde farklılık görülebilmektedir. Büyüme çağındaki çocuklarda normal değer aralığı daha yüksektir. Yaşın ilerlemesiyle birlikte kemik metabolizması yavaşlar bundan dolayı normal değer aralığı da düşmektedir.
Bazı durumlarda veya sağlık sorunlarında ALP kanda artar ve yapılan testlerle görülür. Yüksekliğe neden durumlar şu şekilde sıralanabilir:
Yüksekliğe rutin kan tetkikleri sırasında tesadüfen rastlanılmaktadır. Bundan dolayı çok fazla belirti görülmemektedir. Bazı durumlarda ise çeşitli şikayetler görülebilmektedir. Bu belirtiler:
Görülen yükseklik herhangi bir hastalığın tanısı için yeterli değildir. Çoğu hastalığın anlaşılmasında önemli bir faktördür fakat rahatsızlığın tespiti doktor tarafından gerçekleştirilmektedir. Bundan dolayı doktor inceleme yapar. Öncelikle hastalığın ayrıntılı öyküsü dinlenir ve detaylı fiziki muayenesi gerçekleştirilir.
Yüksekliğe neden olan durum tespit edilir ve gerekli tedavi planı doktor tarafından oluşturulur.
Kemik problemlerinden kaynaklanan ALP yüksekliğinde altta yatan hastalığın tedavisi uygulanmaktadır. D vitamini ya da mineral eksikliğinde gerekli vitamin ve mineral takviyesine başlanırken, kırık ya da kemik tümörü gibi rahatsızlıklarda ise cerrahi tedavi yöntemlerine başvurulabilmektedir.
Karaciğer ve safra yollarında meydana gelen ALP değişimlerinde ve karaciğer fonksiyon testlerinde de bozulmalar yaşanabilir bundan dolayı bazı parametrelere başvurulabilmektedir. ALP’nin yanında AST, ALT, GGT ve albümin gibi değerlere de bakılır.
Hastanın yaşına bağlı olarak ALP seviyesindeki değişikliklerde de farklı sağlık durumları görülebilir.
Nadir olarak alkalen fosfataz düşüklüğüne rastlanılmaktadır. Düşüklüğe neden olan durumlar arasında şu faktörler bulunmaktadır:
Kemik hastalıkları ve karaciğer tanılarında alkalen fosfataz testi istenebilmektedir. Kemik, bağırsak ve paratiroid hastalıklarının teşhisi ve tedavisinde kullanılmaktadır.
